Türkiye, Avrasya Ekonomik Topluluğu’na uzaktan bakıyor

Geçtiğimiz günlerde Rusya’nın Soçi şehrinde gerçekleştirilen Avrasya Ekonomik Topluluğu (AET) zirvesi de basınımızda yeterince ilgi görmedi. Eski Sovyet coğrafyasında oluşturulmaya çalışılan ortak girişimlerin en eskilerinden birisi olan AET’nin tohumları 1995 yılında atılmıştı. Halen Beyaz Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan ve Özbekistan’ın üyesi olduğu Topluluğu Ermenistan, Moldovya ve Ukrayna da gözlemci statüsünde izliyor. Üye ülkeler arasında gümrük vergilerinin harmonizasyonu yoluyla Gümrük Birliği ve daha sonra ortak pazar hedefi de bulunan AET, çalışmalarında Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Birliği (AB) modelini örnek alıyor.

Başkan Putin’in zirve sonunda yaptığı basın açıklamalarının satır aralarında, bu coğrafyada yeni ve özellikle siyasi açıdan da güçlü bir oluşum yolunda hızlı adımlar atıldığı anlaşılıyor. Putin, zirvedeki ana temanın Avrasya’da Gümrük Birliği’nin yaratılması üzerinde odaklandığını ifade etti. Topluluk sekreteryasına Belarus, Kazakistan ve Rusya’nın aralarında Gümrük Birliği’nin oluşturulması için gerekli hukuki adımların atılması talimatının verildiğini bildiren Putin, bu amaçla hazırlanan dokümanın da imzalandığını vurguladı. Bu 3 ülke tarafından oluşturulmakta olan birliğe diğer üye devletlerin ve gözlemci ülkelerin iştirak edeceğini de ilave eden Putin, asıl konunun bu hedefin ne kadar kısa sürede gerçekleşeceği noktasında düğümlendiğini belirtti. Putin, ayrıca AET içerisinde bir “enerji pazarı” kurulması önerisinin de oybirliği ile desteklendiğini ifade etti. Orta Asya’nın hidro elektrik kaynaklarının kullanımı konusuna ve nükleer enerji alanına da ciddi bir şekilde eğildiklerini vurgulayan Putin, “Rusya ve Kazakistan arasında imzalanmış olan nükleer enerji işbirliği anlaşmalarını” üye ülkelere başarılı bir örnek olarak gösterdiklerini belirtti. Putin son olarak, eski Sovyetler Birliği ülkeleri arasında işbirliğine ve “güvenliğe” verilen önemi tekrar vurguladı.

Şanghay İşbirliği Örgütü’nün kaydettiği gelişmelerde olduğu gibi, AET’yi de uzaktan izlediğimizi söyleyebiliriz. İhracatımız açısından son derece önemli ve kritik bir bölge olan bu coğrafyadaki Gümrük Birliği oluşumunun ülkemizde olumlu ve olumsuz etkileri büyük olacak. Bölge içerisinde malların serbest dolaşımlarının söz konusu olması, bu ülkelerdeki yatırımlarımız açısından büyük getiriler sağlayacak. Ayrıca, AET’yi izlemek ve buna göre yatırım stratejileri geliştirebilmek, Türkiye’yi sadece komşu ve çevre ülkelere yaklaştırmakla kalmayacak, aynı zamanda AB’ye giden yoldaki konumumuzu da güçlendirecektir. Zira, katılım sürecinde AB karşısında bizi güçlü kılacak etkenlerden birisini de, özellikle eski Sovyet ülkeleriyle aramızdaki ilişkilerin derinliği ve kalitesi oluşturacaktır. Bilindiği gibi AB, enerji tedariğinde kaynak çeşitliliği ve arz güvenliği açısından Türkiye’ye ve Türkiye’nin bölge ülkeleriyle ilişkilerine büyük önem veriyor.

Öte yandan, Putin’in eski SSCB coğrafyasındaki ülkeleri bir çatı altında toplamaya yönelik tüm girişimlerde, Rusya’nın en büyük destekçisi olan Kazakistan’ın da ülkemizin kapsama sahasından hızla çıkmakta olduğunu görmekteyiz. Rusya ile Kazakistan arasında giderek derinleşen ve stratejik işbirliğine yönelen ilişkiler, birçok ülkeyi olduğu gibi Türkiye’yi de kıskandırmalıdır.