Eski Sovyet coğrafyasında ‘Ortak Ekonomik Alan’ kurulması çalışmaları nihayet tamamlanıyor. Rusya’nın öncülüğünde yürütülen ve Avrupa Birliği modelini örnek alan bu girişimle ilgili olarak, Putin yaptığı açıklamayla Rusya, Kazakistan ve Belarus’un 38 dokümandan oluşan anlaşmalar setini imzalayacaklarını belirtti. Bu oluşumda dikkati çeken önemli bir gelişme ise, Putin’in bu anlaşmalara Ukrayna’nın da taraf olacağını açıklaması oldu.
Turuncu devrimin ilk günlerinde AB üyeliğine ilgi duyduğunu açıklayan Ukrayna, Rusya yanlısı Yanukovych’in zaferinin ardından, Rusya ile Ortak Ekonomik Alan girişimine evet dedi. Ukrayna’nın kısa süre içerisinde yönünü AB’den Rusya’ya çevirmesi, bu coğrafyada taşların henüz tam anlamıyla yerine oturmadığının en somut kanıtı. Bu gelişme ayrıca, Rusya’nın önümüzdeki dönemde bölgede izleyeceği liderlik rolününe önem atfedilmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Bu durum bölge ülkesi olduğumuz için bizi de ilgilendiriyor.
Kazaklar destekliyor
Öte yandan, Putin ile Nazarbayev arasında gerçekleştirilen görüşmelerden sonra yapılan açıklamalar dikkatlice incelendiğinde, Kazakistan’ın bu süreçte Rusya’nın en büyük destektiçisi olduğu anlaşılıyor. Bu durum ülkemizin Orta Asya’daki gelişmeleri daha yakından izlemesini gerektiriyor. Zira, bölgedeki tüm yollar Moskova’dan geçiyor. SSCB’nin dağılmasının sonra 8.12.1991 tarihli Minsk Anlaşması ile temelleri atılan Bağımsız Devletler Topluluğu’nun (BDT) kurucu üyeleri Rusya Federasyonu, Belarus ve Ukrayna idi. Topluluk daha sonraki genişleme süreciyle bugünkü 12 üyeli yapısına kavuştu. BDT süreci ekonomik ve ticari boyutta üye ülkeler arasında bugün de halen yürürlükte olan serbest ticaret anlaşmalarıyla, Sovyet döneminde oluşturulan karşılıklı bağımlılığın yeniden ve daha üst düzeyde tesis edilmesine yönelik bir arayıştı.
Rusya öncü rolde
Ancak, bugüne kadar atılan adımlarda, bölge içi serbest ticaretin ötesinde bir başarı kaydedilemedi. Putin’in iş başına gelmesiyle oluşturulan yeni BDT politikasının temelinde, üye ülkelere ve bölgeye siyasi ve ekonomik açıdan istikrarlı ve öncü rolü üstlenmiş bir Rusya profili çizilmesi yatmaktaydı. İlk adım, 2000 yılında Astana’da imzalanan “Avrasya Ekonomik Topluluğu” kuruluş belgesiyle atıldı. Rusya, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan Devlet Başkanları tarafından başlatılan Avrasya Ekonomik Topluluğunun kuruluş süreci, daha önceki girişimlerde olduğu gibi sancılı gelişmelere sahne oldu. Ancak, enerjide yaşanan gelişmelere paralel olarak bölgenin öneminin artması, bu coğrafyada bir çatı altında yapılanmaya olan ihtiyacın ve inancın giderek artmasını da beraberinde getirdi. Nitekim Putin, renkli devrimlerin artmasından olsa gerek, eski Sovyet coğrafyasında siyasi ve ekonomik toparlanma sürecine hız vermeye başladı. Putin’in ifadesiyle teknik anlamda hayata geçirilmekte olan bu yeni oluşumla, taraf ülkeler arasında malların, hizmetlerin ve iş gücünün serbest dolaşımı öngörülüyor. Süreç içerisinde enerji ve ulaştırma gibi temel sahalarda pazarın birleştirilmesi hedefleniyor. Nihai amaç ise, tek paralı bir ekonomik sistem.